Category

Wyniki leczenia raka szyjki w Polsce są jednymi z najgorszych w Europie i nie zmieniły się od 20 lat. W blisko połowie przypadków jest on rozpoznawany w stadium zaawansowania uniemożliwiającym wyleczenie.

Dowodzi to m.in. braku sukcesu populacyjnego realizowanego od 10 lat programu profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy. W jego ramach do kobiet w przedziale wiekowym 25-59 wysyłane są drogą pocztową imienne zaproszenia na bezpłatną cytologię, przysługującą raz na trzy lata. Dzięki temu badaniu można wykryć zmiany przednowotworowe lub raka szyjki macicy na bardzo wczesnym etapie rozwoju. Wówczas leczenie nie jest skomplikowane i przynosi bardzo dobre efekty.

Niestety, trzeba się badać, a statystyki są jednoznaczne. Na badania cytologiczne zgłasza się co roku niewiele ponad 20% uprawnionych. Najwyższy odsetek odnotowano w 2008 r., kiedy to skorzystało z oferty zaledwie 27% zaproszonych kobiet. Warunkiem skuteczności programu, czyli istotnego zmniejszenia umieralności jest odzew na poziomie 70-75% objętej nim populacji.

W wielu krajach (oczywiście nie w naszym) program profilaktyki raka szyjki wzbogacono o badania na obecność materiału genetycznego HPV (wirus brodawczaka ludzkiego), który jest główną przyczyną rozwoju tego nowotworu.  Dowiedziono, że jeśli u kobiety nie występują onkogenne typy HPV to w następnych pięciu latach ryzyko wystąpienia raka szyjki jest niewielkie. Takie badanie, jak i cytologię można wykonać w naszych gabinetach.

Komisja Europejska dopuściła do obrotu nową, 9-walentną szczepionkę przeciwko ludzkiemu wirusowi brodawczaka (HPV).

Preparat o nazwie Gardasil 9 przeznaczony jest dla osób w wieku powyżej 9 lat w celu zapobiegania występowaniu zmian dysplastycznych i raka narządów płciowych (szyjki macicy, sromu, pochwy) i odbytu oraz brodawek narządów płciowych związanych przyczynowo z zakażeniem typami wirusa uwzględnionymi w szczepionce (6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58).

W badaniach obejmujących około 14000 kobiet w wieku 16–26 lat skuteczność szczepionki 9-walentnej w zapobieganiu zaawansowanym zmianom dysplastycznym szyjki macicy, pochwy i sromu wywołanym przez typy 31, 33, 45, 52 lub 58 oceniono na 96,7%. Immunogenność nowej szczepionki nie była gorsza od immunogenności starszej szczepionki 4-walentnej – u kobiet zaszczepionych szczepionką 9-walentną średnia mian przeciwciał swoistych dla typów 6, 11, 16, 18 była podobna do wartości obserwowanych u kobiet zaszczepionych preparatem 4-walentnym.

Jak pisaliśmy wcześniej, szczepionka 9-walentna dostępna jest już w USA i została uwzględniona w zaleceniach Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) dotyczących szczepień przeciwko HPV. Teraz czekamy kiedy pojawi się w polskich aptekach.

Ostatnie badania wykazują, że szczepionka przeciwko HPV (powodującemu m.in. raka szyjki macicy) jest skuteczna u każdej kobiety do 45 roku życia.

Dzięki temu, kobiety, które w wieku nastoletnim, nie zostały zabezpieczone szczepieniem, mogą zaszczepić się znacznie później. Warto to zrobić, bo choć szczyt zachorowań na raka szyjki macicy przypada między 20 a 30 rokiem życia, to do 45 roku życia w liczba przypadków jest nadal bardzo wysoka. Jest to spowodowane tym, że infekcja HPV rozwija się w nabłonku bez pobudzenia układu immunologicznego. Dopiero szczepienie powoduje wytworzenie odpowiedniej ilości przeciwciał w organizmie, aby bronił się przed infekowaniem nabłonka przez wirusa.

Koszt trzykrotnego  szczepienia przeciwko HPV to ok. 2400 zł. Niestety, u osób z potwierdzoną chorobą nowotworową szczepienie nie ma już sensu.

Food and Drug Administration (FDA) zatwierdził nową szczepionkę przeciwko ludzkiemu wirusowi brodawczaka (HPV), która zawiera antygeny HPV typów: 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 i 58.

Nowy preparat, niestety na razie tylko w USA, przeznaczony jest dla kobiet w wieku 9–26 lat i chłopców w wieku 9–15 lat. 9-walentna szczepionka jest kolejnym krokiem w zwalczaniu raka szyjki macicy. Siedem nowych typów HPV, których antygeny zawiera w swoim składzie, zalicza się do grupy wysoce onkogennych. Może ona zapobiegać ponad 90% przypadków raka szyjki macicy, pochwy, sromu, odbytu i prącia, jak również niektórym nowotworom głowy i szyi, powiązanym z zakażeniem HPV (rak jamy ustnej krtani i gardła). Jest to tzw. profilaktyka pierwotna raka szyjki macicy i nowotworów dolnego odcinka dróg rodnych związanych z zakażeniem HPV.

W Polsce w sprzedaży są obecnie dwa preparaty rekombinowanych szczepionek przeciwko HPV: 2-walentna przeciwko HPV-16 i HPV-18 oraz 4-walentna zawierająca dodatkowo antygeny HPV typu 6 i 11, które odpowiadają za występowanie brodawek narządów płciowych (kłykcin kończystych). Jesteśmy gorącymi zwolennikami szczepień i w naszych gabinetach można poddać się takiej profilaktyce.

Testy na obecność HPV są rozważane jako badanie przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy. Wykrycie wirusa w próbce moczu mogłoby być wykorzystane w wybranych grupach kobiet.

Zakażenie ludzkim wirusem brodawczaka (human papilloma virus – HPV) jest najczęstszą chorobą przenoszoną drogą płciową. Wywołuje brodawki i kłykciny kończyste. Przetrwałe zakażenie onkogennymi typami HPV może wywołać raka szyjki macicy. Jest on najczęstszym nowotworem złośliwym kobiet przed 35 rokiem życia. Sytuację diagnostyczną pogarsza fakt, że te panie coraz rzadziej wykonują badania cytologiczne.

Na podstawie dostępnych badań klinicznych przeprowadzonych w ostatnich latach, badacze stwierdzili zmniejszenie częstości występowania neoplazji dużego stopnia i raka inwazyjnego przy zastosowaniu testów w kierunku HPV w porównaniu do dotychczas stosowanych innych badań przesiewowych. Poszukiwano więc prostego testu, szybszego i mniej inwazyjnego niż aktualnie stosowane. Wydaje się, że oczekiwania te spełniają testy na obecność HPV w próbce moczu.

Analizie poddano 23 artykuły, które dotyczyły 21 badań. Do przeglądu systematycznego włączono 2277 aktywnych seksualnie kobiet. Do większości badań wykorzystano konwencjonalny test PCR (18/21), taki jak przeprowadzany w naszych gabinetach.

Grupy badane podzielono według oznaczanych genotypów HPV na grupę z dowolnym genotypem HPV, grupę z obecnością wysoonkogennych typów HPV i grupę z HPV typu 16 i 18. Czułość testu na obecność HPV wyniosła 87%, a swoistość 94%.

Jednocześnie zaobserwowano 22-krotnie większą czułość w odniesieniu do wykrywania HPV, gdy materiał pobierano z pierwszej porannej porcji moczu. Średni wiek pacjentek, zakażenie HIV, wynik biopsji i badania cytologicznego i metoda badania nie wpływały w istotny sposób na wyniki analizy.

Potencjalny związek między szczepieniami a przewlekłymi chorobami autoimmunizacyjnymi jest jedną z częstszych obaw dotyczących szczepień. Jak dotąd, badania z grupą kontrolną nie potwierdziły takiego związku.

W czasopiśmie „Journal of Internal Medicine” opublikowano wyniki francuskiego badania, w którym oceniono ryzyko zachorowania na choroby autoimmunizacyjne u kobiet w wieku 14–26 lat zaszczepionych 4-walentną szczepionką przeciwko ludzkiemu wirusowi brodawczaka (HPV). Wirus brodawczaka wywołuje m.in. brodawki płciowe (opryszczkę narządów płciowych, kłykciny kończyste) i raka szyjki macicy. Uczestniczki badania podzielono na dwie grupy. Grupę chorych utworzyło 211 pacjentek leczonych w latach 2007–2013 z powodu następujących chorób: zespołu Guillaina i Barrégo (ZGB), chorób tkanki łącznej (tocznia rumieniowatego układowego, reumatoidalnego zapalenia stawów, młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów), cukrzycy typu I, stwardnienia rozsianego, pierwotnej małopłytkowości immunologicznej (ITP) oraz choroby Hashimoto. Grupę kontrolną (875 osób) dobrano spośród pacjentek poradni podstawowej opieki zdrowotnej. Jako ekspozycję na HPV-4 przyjęto podanie szczepionki w okresie:  poniżej 6 miesięcy przed wystąpieniem ITP, poniżej 2 miesięcy przed wystąpieniem ZGB i poniżej 24 miesięcy przed pojawieniem się pierwszych objawów pozostałych chorób.

Wyniki badania pokazały, że poddanie się szczepieniu przeciwko HPV preparatem 4-walentnym nie zwiększyło ryzyka zachorowania na choroby autoimmunizacyjne. W analizach przeprowadzonych odrębnie dla każdej z chorób nie stwierdzono, aby szczepienie HPV-4 zwiększyło ryzyko ITP, chorób tkanki łącznej, stwardnienia rozsianego lub cukrzycy typu I. Wśród uczestniczek leczonych z powodu ZGB lub choroby Hashimoto, żadna nie była szczepiona HPV-4.

W Polsce szczepienia przeciwko wirusowi brodawczaka nie są zbyt popularne, głównie z powodu stosunkowo wysokiej ceny szczepionki. W naszych gabinetach zalecamy szczepionkę Silgard. Cykl szczepienia obejmuje 3 dawki w łączej cenie ok. 1200 zł.