+48 799 112 000Co to jest?
Toksyna botulinowa, znana powszechnie pod nazwami botoks, jad kiełbasiany, botulinotoksyna, botulina, BTX lub jako składnik popularnych preparatów, np. Botox, Azzalure (dostępne wyłącznie na receptę) – to białkowa neurotoksyna, którą wytwarzają bakterie – bezwzględnie beztlenowe Gram-dodatnie pałeczki (laseczki) jadu kiełbasianego (Clostridium botulinum). Jest to jedna z najsilniejszych toksyn, powodująca niebezpieczne dla zdrowia i życia zatrucia pokarmowe, objawiające się porażeniem mięśni (botulinizm) oraz mająca negatywny wpływ na nasz układ nerwowy.
W celach leczniczych zastosowano ją po raz pierwszy w okulistyce w leczeniu zeza. Wówczas to, niejako przy okazji, zauważono wygładzenie skóry wokół oczu. Praktyczne wykorzystanie tego zjawiska było już tylko kwestią czasu. W medycynie estetycznej od lat 90-tych ubiegłego wieku wykorzystywana jest toksyna typu A (jeden z 7 znanych serotypów), oczywiście w dawkach wieleset razy mniejszych od tych zagrażających życiu (ok. 0,005% śmiertelnej doustnej dawki). Wiele krajów i organizacji terrorystycznych prowadzi również prace nad militarnym zastosowaniem toksyny botulinowej jako broni biologicznej.
Mechanizm działania
Toksyna botulinowa trwale blokuje zakończenia nerwowe na poziomie połączenia nerwowo-mięśniowego, niedopuszczając do uwolnienia neuroprzekaźnika (acetylocholiny), co sprawia że włókna mięśniowe nie mogąc odbierać impulsów nerwowych napływających z mózgu ulegają porażeniu (zwiotczeniu). Efekt ten jest w pełni osiągany po 1-5 dniach od iniekcji botoksu. Podane miejscowo małe dawki leku nie rozprzestrzeniają się poza miejsce wprowadzenia. Mimo, iż działanie toksyny jest nieodwracalne, po około 14 tygodniach dochodzi do stopniowego powrotu kurczliwości mięśni. Spowodowane jest to tworzeniem się nowych zakończeń nerwowo-mięśniowych i naprawą płytki, choć ten mechanizm nie jest do końca poznany. Warto wspomnieć, że w praktyce spotyka się niekiedy przypadki wrodzonego (a również nabytego) braku wrażliwości na botulinę. Wprowadzanie do organizmu toksyny botulinowej może także wywoływać reakcję immunologiczną i wytwarzanie skierowanych przeciwko niej przeciwciał. Zjawisko to jest wówczas proporcjonalne do stężenia botuliny i częstości jej podawania.
Zatosowania
Iniekcje botoksu są obecnie najpopularniejszym i najskuteczniejszym oraz przede wszystkim szybkim sposobem usuwania (a poprawniej – wygładzania) zmarszczek mimicznych z górnej części twarzy (zmarszczki poprzeczne czoła, kurze łapki, zmarszczki palacza, lwia bruzda). Zabiegi polegają na wprowadzeniu preparatu za pomocą strzykawki z cienką igłą w kilka precyzyjnie wybranych miejsc na twarzy, w okolice mięśni odpowiedzialnych za powstawanie zmarszczek. W efekcie mięśnie mimiczne nie pracują, rozluźniają się wraz z położoną nad nimi skórą i zmarszczki w 80% maleją, i ulegają wygładzeniu. Dawki leku oraz miejsca podania powinny być dobierane indywidualnie w taki sposób, aby twarz nie wyglądała na sztuczną, maskowatą, ale na świeżą, wypoczętą i zrelaksowaną. Zauważalny efekt leczenia utrzymuje się średnio od 4 do 6 miesięcy, max. 8 miesięcy, a mimika stopniowo powraca do stanu wyjściowego. Przez cały ten czas skóra jednak odpoczywała i nie była marszczona, więc zmarszczki są mniejsze niż pierwotnie. Co ciekawe, najkrótszy czas działania obserwuje się po pierwszym zabiegu. Ukłucia są praktycznie niebolesne, a wprowadzanie leku może powodować jedynie lekkie pieczenie. U wrażliwych osób możliwe jest wcześniejsze zastosowanie kremu ze środkiem miejscowo znieczulającym.
W ostatnich latach obserwujemy stałe rozszerzanie wskazań do leczenia botoksem. Poza wspomnianą okulistyką (m.in. zez, oczopląs, podwinięcie brzegów powiek), botulina znajduje zastosowanie w leczeniu zaburzeń połykania, szczeliny odbytu, drżenia głowy i szyi, kręczu karku, porażeń mózgowych, migren i wielu innych zespołów chorobowych. Toksyna botulinowa hamuje również wytwarzanie potu w gruczołach potowych, stąd wynika jej inne zastosowanie – leczenie pierwotnej nadpotliwości rąk, stóp i pach.
Bezpieczeństwo
Wstrzyknięcia botoksu są obarczone małym ryzykiem, powikłania występują jedynie w kilku procentach przypadków, a jeśli już się pojawią, ustępują w ciągu kilku dni. Nie ma ograniczeń wiekowych do zabiegu, a bezpośrednio po nim można wrócić do zwykłej aktywności. Do objawów niepożądanych należą: zasinienia na twarzy, pieczenie, obrzęk, objawy grypopodobne, bóle głowy, nudności. W części przypadków stwierdza się zmniejszenie wytwarzania sebum przez gruczoły łojowe, co może powodować przesuszenie skóry. Paradoksalnie, zjawisko to bywa wykorzystywane w leczeniu skóry trądzikowej. Iniekcje mogą być przeprowadzane wyłącznie przez lekarza, po zakwalifikowaniu pacjenta do zabiegu. Można je wykonywać ambulatoryjnie, nie częściej niż co 12 tygodni, wskazane są jednak dłuższe przerwy, aby nie dopuścić do zbyt dużego zaniku masy nieużywanych mięśni. Zastrzyki nie pozostawiają widocznych śladów, a lek nie powoduje uszkodzeń okolicznych tkanek. Przeciwwskazania dla stosowania botoksu to ciąża i okres karmienia, choroby układu nerwowego i sercowego, choroby mięśni, leczenie antybiotykami aminoglikozydowymi, D-penicylaminą i cyklosporyną, infekcje skóry, choroby psychiczne oraz choroba Alzhaimera.
W naszych gabinetach używamy oryginalnego leku Botox® Cosmetic – pierwszego na świecie preparatu toksyny botulinowej typu A zarejestrowanego (2002 r.) do stosowania w medycynie estetycznej. Cena zabiegu zależna jest od ilości podanego leku.
